Inleiding

Iedere luchthoudende holte in het menselijk lichaam moet een verbinding (beluchting) hebben met de buiten­we­reld. Dat geldt dus ook voor de middenoorholte. De verbinding tussen de buitenwereld (neusholte) en binnenwereld (middenoorholte) heet de buis van Eustachius.
U heeft er twee.

Bouw

De buis van Eustachius (zie tekening) is 3-4 centimeter lang en de doorgang is erg nauw.

De wanden zijn, rondom en over de ge­he­le lengte, bekleed met slijmvlies (vergelijking neus en neusbijholten). De buizen van Eustachius komen achter in de neusholte uit. Op deze plaats zit bij kinderen tot ongeveer 14-jarige leeftijd de neusamandel (adenoïd) in de neusholte.

Rondom de ingang van de buis (zie plaatje) in de neusholte zitten ‘ingangs’spieren die de buis kunnen openen en af­slui­ten.

Werking

De buis van Eustachius zorgt voor:

• bescherming van het middenoor tegen neusholtevocht;
• beluchting van het middenoor (ventilatiefunctie), omdat het slijmvlies van de middenoorholte voortdurend lucht aan deze holte onttrekt, zodat steeds onderdruk dreigt;
• bescherming van het middenoor tegen ziekmakende organismen (bacterie, virus);
• bescherming van het middenoor tegen drukschommeling (beschermingsfunctie) en
• het afvoeren van vocht en afval (na bijvoorbeeld een middenoorontstekng) uit het middenoor.

Slikken, gapen, kauwen en spreken doet de ‘ingangs’spieren aanspannen en ontspannen. Zo kan het met lucht gevulde middenoor voorzien worden van verse lucht. Tegelijkertijd wordt zo middenoorslijm afgevoerd. Bij een goede functie van de buizen merkt u hier helemaal niets van.

Welke klachten geeft een slecht functionerende buis van Eustachius?

Als de buizen niet optimaal werken kunnen de volgende klachten ontstaan:

• dichtklappende of klikkende oren
• dof of verstopt gevoel in het oor
• drukgevoelens in het oor of hoofd
• gehoorvermindering
• oorsuizen
• oorpijn

Deze klachten kunnen continu aanwezig zijn of in perioden. Ook kunnen ze verergeren of alleen optreden op bepaalde momenten, zoals bij vliegen en duiken.

De KNO-arts spreekt van tubaire klachten of tubadysfunctie.

Hoe ontstaat tubadysfunctie bij een gezonde buis van Eustachius?

Verkoudheid is de meest frequente oorzaak van tubadysfunctie.
Naast zwelling van het slijmvlies van de neus is er dan ook zwelling van het slijmvlies in de buis van Eustachius. Dit geeft zelden bij een gezonde buis van Eustachius aanleiding tot problemen, maar bij een buis met een voorgeschiedenis wel.

De buis van Eustachius is van nature nauw. Bij sommige mensen kan dit op zich al problemen geven. Zeker als van de beluchting (luchtdrukuitwisseling) meer wordt gevraagd, zoals bij (snel) klimmen of dalen (vliegtuig, berg, brug, tunnel). Het klaren verloopt te langzaam en dit geeft de voornoemde tubaire klachten. Meestal zal na verloop van tijd (minuten-uren) de luchtdruk in het middenoor weer gelijk zijn aan de buitenwereld.

Andere oorzaken van disfunctie van de buis van Eustachius zijn:

• allergie,
• reflux van zuur uit de maag,
• neusbijholtenontstekingen,
• neuspoliepen.

Hoe ontstaat tubadysfunctie bij een ongezonde buis van Eustachius?

Als (voornamelijk in de vroege jeugd) ontstekingen ontstaan van de neusamandel, de buis van Eustachius en/of het middenoor, dan zijn er bij de genezing littekens achtergebleven. Deze littekens vernauwen de buis van Eustachius (nog) meer. De klarende functie kan dan zelfs in het dagelijks leven steeds problemen geven.

Een eenvoudige verkoudheid verergert deze klachten (veel) sneller, heftiger en langduriger.

Klaren

Klaren (egaliseren oordruk) kan worden onderscheiden in onbewust en bewust klaren.

Onbewust klaren

Een goed functionerende buis van Eustachius zorgt er voor dat er géén luchtdrukverschil ontstaat tussen de middenoorholte en de buitenwereld (neus). Dit doet de ingang van de buis van Eustachius door bij slikken, gapen, kauwen en spreken open en dicht te gaan.

Dit noemen we onbewust klaren en gebeurt zonder dat we dat merken in een fractie van een seconde. Bij een (te) snel ontstaan lucht­druk­ver­schil ervaren we (meestal kortdurend = seconden) toch wel eens druk of een verstopt gevoel in het oor en/of hoofd. U kunt in zo’n geval bewust klaren,  waarmee dit gevoel ook zo weer weg is. Dit is dus normaal.

Bewust klaren

Bewust klaren is vaak nodig bij onfysiologische omstandigheden (vliegen, duiken, etc.). U bent zich dan bewust dat bijvoorbeeld slikbewegingen, gapen en/of kauwen de ingang van de buis doen opengaan. Dit bewuste klaren duurt meestal iets langer (seconden-minuten).

Met kracht lucht – met dichtgeknepen neus – naar de oren blazen, is niet verstandig, omdat u zich zo een middenoorontsteking kan blazen.

Wat te doen bij vliegen?

Ongeveer 1 op de 3 mensen heeft bij vliegen last van de buis van Eustachius. Bij stijgen en dalen kan het luchtdrukverschil tussen middenoor en de atmosferische druk buiten het lichaam (vliegtuigcabine) vaak niet snel worden gelijkgemaakt. Eenvoudig bewust klaren, zoals slikken, gapen, persen met gesloten neus en mond, om dit voor elkaar te krijgen lukken niet.

Bij vrees voor tubaire klachten bij het opstijgen kunt u vier dingen doen:

• zorg dat u wakker bent,
• xylometazoline neusspray (Otrivin^®) 2 puffs in beide neusgaten nevelen een half uur voor het opstijgen (tijdens het boarden),
• kauwgom kauwen,
• buis van Eustachiusoefeningen doen.
• Vliegdopjes dragen met filter

Bij vrees voor tubaire klachten bij het dalen kunt u vijf dingen doen:

• zorg dat u wakker bent,
• xylometazoline neusspray (Otrivin^®) 2 puffs in beide neusgaten nevelen een half uur voor aanvang van het dalen,
• kauwgom kauwen,
• neus soms snuiten en
• buis van Eustachiusoefeningen doen.
• Vliegdopjes dragen met filter

Overige tips bij vliegen:

• Een baby kunt u tijdens het dalen laten drinken of een speen geven, zodat er steeds slikbewegingen worden gemaakt.

Is duiken wel mogelijk?

Als u in het dagelijks leven nooit klaringsproblemen heeft, kunt u meestal zonder problemen duiken.

Maar als het u vaak niet lukt om bewust te klaren, dan is duiken onverstandig om te doen. Bij duiken moet u namelijk goed bewust kunnen klaren. Oorpijn zal anders zeker een spelbreker worden en kan soms zelfs in een geperforeerd trommelvlies uitmonden.

Er zijn zwemdoppen met en zonder filter verkrijgbaar. Zwemdoppen met filter kunnen gedragen worden bij duiken. 

Behandelingen buis van Eustachius

Een behandeling van een niet optimaal functionerende buis van Eustachius hangt af van de ernst van de klachten en de oorzaak. De klachten zijn vaak weerbarstig.

Neusverzorging

Soms is het voldoende om de neus en de neusholte beter schoon te houden, zodat irriterend materiaal (korstjes, bloed, ontsteking) het slijmvlies van de buis van Eustachius niet laat zwellen.

Medicamenteus

Als de buis niet goed werkt door slijmvlieszwelling (verkoudheid, allergie) dan is meestal een medicijn voldoende. Bij verkoudheid volstaat veelal een week lang driemaal daags xylometazoline (Otrivin^®).

Trommelvliesbuisje

Bij ernstige klachten wordt soms een trommelvliesbuisje overwogen. Hierbij zal uw KNO-arts een afweging met u maken over voor- en nadelen. Vliegt u bijvoorbeeld door uw beroep veel, dan zal een andere afweging gemaakt moeten worden, dan wanneer u in de tunnel wel eens last heeft.
Een trommelvliesbuisje geeft ook beperkingen (watercontact) die mee moet worden gewogen in deze beslissing.

Bovenstaande informatie is verkregen via: https://www.kno-arts-amsterdam.nl